W WSO i WSPP (hasło problemowe Odmiana naw miejscowości, s. 1635), a także w Wykazie urzędowych nazw miejscowości i ich części zaleca się, by Mrzygłód odmieniać tak jak Tarnobrzeg, czyli w dopełniaczu z końcówką -a. Czy nie jest to jakaś omyłka? Na stronach WWW przeważa forma z Mrzygłodu, a wyniki kwerendy z Mrzygłoda są co najmniej zastanawiające.

W nawiązaniu do odpowiedzi http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=10599, która… sprowokowała następne pytania, bo przecież inaczej jest z wyrazami nietakt, niemoc, niebyt. O ile na ostatnią sylabę zaakcentowałbym milidżul, o tyle decylitr, megawat, gigabajt – na przedostatnią. A jak akcentuje się kontrapunkt, ławostół, równonoc, pseudokod? Czy akcentowanie słowa wicemer na ostatnią sylabę to jedyny wariant, czy chociaż potocznie można na -ce-?

Bogurodzica czy Bogarodzica? Chodzi mi o tytuł Maryi, nie o utwór. Skąd ta różnica form? Czy są wymienne? W nazwie (wezwaniu) parafii spotykam obie formy, czy można ich używać, jak kto woli, myśląc o tej samej parafii? Czy jedna parafia może wybrać taką wersję, a druga inną?

Dzień dobry!

W gronie znajomych dyskutowaliśmy ostatnio temat odmiany czasownika potrafić, a konkretnie jego formy w czasie przyszłym, który z kolei był już przedmiotem pytania w Poradni: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/potrafie;11101.html. Skąd się bierze to, że forma złożona czasu przyszłego będę potrafił budzi wątpliwości autorów słownika poprawnej polszczyzny, jeśli dopuszczamy aspekt niedokonany czasownika potrafić?

Jest to szczególnie interesujące w kontekście przywołanego przez Państwa, dawniej używanego czasownika potrafiać. Skoro zmienił on pisownię i upodobnił się w ten sposób do potrafić, de facto nadając temu drugiemu aspekt niedokonany, to czemu zmiana pisowni nie miałaby mieć miejsca w przypadku złożonej formy czasu przyszłego: będę potrafiał przekształciłoby się wtedy w będę potrafił.

Taki sposób przedstawienia zagadnienia możliwy jest być może tylko w przypadku filologicznego dyletanctwa, do którego się przyznaję, niemniej opis ten wydaje mi się bardziej adekwatny niż stwierdzenie, że jeden czasownik zanikł, a drugi niezależnie nabył nowy aspekt. Powszechność użycia czasownika potrafić w aspekcie niedokonanym świadczy o tym, że potrafiać nie powinno było zaniknąć bez przeniesienia swojego znaczenia na nową formę, naturalne wobec tego wydaje się, by przeniosło i wzorzec odmiany, chyba że traktujemy potrafić jako swego rodzaju skamielinę językową, świadczącą o jego historii, ale niepodlegającą już żadnym adaptacjom w kwestii uzusu językowego.

A może problemem jest niezgodność pomiędzy tym, co sugeruje znaczenie czasownika w jego aspekcie niedokonanym, a tym, na co wskazuje jego morfologia?

Pozdrawiam
Karol Cwalina

W pewnych artykułach dotyczących gramatyki języka polskiego pojawia się określenie „imiesłów” dla, jak się zdaje, formy 3. os. czasu przeszłego trybu oznajmującego, obecnej w niektórych konstrukcjach, np.: „partykułom [(żeby i in.)] towarzyszy dawny imiesłów czasu przeszłego lub bezokolicznik [...], np. chcę, by wysłał list”; „Forma imiesłowowa [czasu przyszłego złożonego] (będzie robił)”. Skąd takie nazewnictwo? Wszak forma ta nie przypomina ani imiesłowów współczesnych, ani historycznych.

Diecezja warszawsko-praska pisze się właśnie tak – z dywizem, co sugeruje, jakoby obejmowała Warszawę i Pragę (jak autostrada polsko-czeska). A przecież Praga to dzielnica Warszawy. Czy lepsza byłaby pisownia bez dywizu (analogicznie do książka popularnonaukowa)?

Witam serdecznie,
w polszczyźnie występuje równolegle imię Hiob i Job na określenie tej samej postaci biblijej. Skąd się wzięła ta pierwsza, dziś bardziej popularna nazwa?
Joba wprowadziła Biblia Wujka. Hiob w oficjalnych katolickich tłumaczeniach pojawił się w Biblii Tysiąclecia, natomiast funkcjonował i był znany wcześniej (wiem np o wydaniu Ogniem i mieczem z 1965 r., gdzie to imię jest tak użyte). Skąd to drugie imię, skoro do 1966 r. w całym Kościele był to Job?
Pozdrawiam,
Jarek Hirny

Czy prawidłowe są następujące zdania:

1. Uprawiając tę roślinę, możecie być narażeni na wizytę kretów.
2. Upiekła ciasto, chcąc zrobić mu przyjemność.

Ad. 1. Zdanie podrzędne jest zdaniem okolicznikowym czasu, więc jest zbudowane prawidłowo.
Ad. 2. Czy nie jest tak, że czynności nie są jednoczesne? Przecież to, że chciała zrobić mu przyjemność, jest wcześniejsze niż to, że upiekła ciasto. Więc zdanie jest nieprawidłowe. Czy zdania przyczynowe mogą być wyrażane przy pomocy imiesłowów na -ąc?

Dzień dobry!
Porada z 31.05.09 Zdrabniamy śmieć zastanawia mnie do dzisiaj. Po przeczytaniu pytania od razu miałam gotową odpowiedź: oczywiście śmieciuszek! W odpowiedzi Pana Profesora znalazłam zdrobnienie kapcioszek, które mnie zadziwiło. Zawsze słyszałam i używałam kapciuszek. Skąd ta różnica?
Serdecznie pozdrawiam.
Małgorzata z Trójmiasta

Szanowni Państwo,

mam pytanie dotyczące rozróżnienia na języki kreolskie i Lingua franca. Uważa się ze jidysz jest Lingua franca Żydów aszkenazyjskich, natomiast ma wiele cech języka kreolskiego – wyewoluował w wyniku kontaktu z językiem germańskim, ma swoją gramatykę i jest używany przez Żydów aszkenazyjskich w kolejnych pokoleniach. Czy mogliby Państwo wyjaśnić skąd klasyfikacja jidysz jako Lingua franca?

Z poważaniem,

Maciej